1. Wstęp
Zalipie, niewielka wieś położona w południowej Polsce, w województwie małopolskim, od lat fascynuje turystów swoimi kolorowymi i kwiecistymi wzorami zdobiącymi domy, kaplice, studnie czy nawet mosty. Ta malownicza miejscowość, często nazywana „malowaną wsią”, jest żywym przykładem bogatego polskiego folkloru i tradycji rękodzielniczych.
2. Historia malowania domów w Zalipiu
Początki malowania domów w Zalipiu sięgają XIX wieku. Wówczas to kobiety wiejskie zaczęły zdobić swoje chaty kolorowymi wzorami. Tradycja ta ma swoje korzenie w braku nowoczesnych systemów wentylacyjnych, które sprawiały, że w pomieszczeniach gromadził się dym. Aby zatuszować ślady sadzy, kobiety przyozdabiały ściany swoich domostw białym wapnem, a następnie rysowały na nich wzory kwiatowe i roślinne. Z czasem malowidła zaczęły nabierać coraz bardziej artystycznego charakteru, stając się wyrazem indywidualności mieszkańców i dumy z lokalnych tradycji.
3. Felicia Curyłowa – ikona Zalipia
Felicia Curyłowa (1904-1974) była jedną z najbardziej znanych twórczyń malowideł Zalipia. Uważana za nieformalną „królową” malowanych kwiatów, swoim talentem i zaangażowaniem przyczyniła się do rozwoju tej tradycji. Jej prace zdobią nie tylko domy, ale także cerkwie czy kapliczki. Dom Felicji Curyłowej, który po jej śmierci został przekształcony w muzeum, to jeden z głównych punktów odwiedzanych przez turystów przybywających do Zalipia.
4. Zalipie dziś – utrzymanie tradycji
Choć Felicia Curyłowa nie żyje od prawie 50 lat, tradycja malowania domów w Zalipiu wciąż jest żywa. Współcześnie młodsze pokolenia kontynuują to dziedzictwo, dbając o utrzymanie i odnawianie istniejących malowideł, a także tworząc nowe. W rezultacie Zalipie stanowi wciąż rozwijający się i żywy skansen sztuki ludowej.
5. Festiwal Malowania Wsi
W celu promowania i zachowania tradycji malowania domów w Zalipiu, corocznie odbywa się Festiwal Malowania Wsi. Impreza ta, mająca swoje korzenie w 1948 roku, gromadzi zarówno lokalnych artystów, jak i turystów z całego świata. Podczas festiwalu odbywają się warsztaty malarskie, konkursy, a także wystawy prezentujące najlepsze prace. Festiwal stanowi doskonałą okazję do zetknięcia się z bogactwem kultury ludowej, jak również poznania lokalnych mieszkańców i ich opowieści.
6. Zwiedzanie Zalipia – co warto zobaczyć
Oprócz domu Felicji Curyłowej, Zalipie oferuje wiele innych atrakcji turystycznych. Warto zobaczyć:
- Kościół pw. św. Józefa – zbudowany w 1903 roku, zdobiony malowidłami na zewnątrz i wewnątrz.
- Kapliczki i krzyże przydrożne – charakterystyczne dla polskiej wsi, również zdobione malowidłami.
- Skansen Zalipie – skansen prezentujący życie dawnych mieszkańców wsi, z tradycyjnymi domami, zabudowaniami gospodarczymi i warsztatami rzemieślniczymi.
- Galeria Twórczości Ludowej – miejsce, w którym można podziwiać prace artystów z Zalipia i okolic, jak również zakupić pamiątki i rękodzieło.
7. Jak dotrzeć do Zalipia?
Zalipie znajduje się około 100 km na wschód od Krakowa i około 60 km na północ od Tarnowa. Dojazd do wsi samochodem lub autobusem jest stosunkowo prosty – z Krakowa można dojechać drogą krajową nr 4, a następnie skręcić na drogę wojewódzką nr 973 w kierunku Dąbrowy Tarnowskiej.
Alternatywnie, można skorzystać z pociągu do Dąbrowy Tarnowskiej, a następnie dojechać do Zalipia autobusem lub taksówką. W sezonie turystycznym organizowane są także wycieczki autokarowe z pobliskich miast, takich jak Kraków, Tarnów czy Dąbrowa Tarnowska, które oferują wygodny transport oraz przewodnika.
8. Podsumowanie
Zalipie to wyjątkowe miejsce na mapie Polski, które swoją atmosferą, kolorami i niezwykłymi malowidłami zdobionymi na domach, kaplicach i innych obiektach, przyciąga turystów z całego świata. Ta malownicza wieś jest żywym przykładem bogatego polskiego folkloru i tradycji rękodzielniczych. Odwiedzając Zalipie, można zanurzyć się w niezwykły świat kwiatów i kolorów, poznać lokalnych artystów oraz poczuć ducha dawnych czasów.